İstanbul’a Özgü Endemik Bitki Türleri

İstanbul, coğrafi konumu gereği İç Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinin sahip olduğu iklim şartlarını aynı anda bünyesinde barındırmasından ötürü bu mevkilerde doğal olarak yetişen birçok bitki türüne ev sahipliği yapıyor. Genellikle ılıman olarak tanımlanabilecek bir iklim kuşağı içerisinde yer alan İstanbul, ormanlar, sulak araziler, kumullar, taşlıklar, çalılıklar ve makilikler gibi farklı bitki yetiştirme alanları ile dikkatleri üzerine çekiyor.

Ülkemizde yaklaşık olarak 12 bin 500 farklı çeşitte bitki türü olduğu düşünüldüğünde, 2 bin 500 farklı çeşitteki bitki türünü topraklarında konuk eden İstanbul, memleketimizin bitki florasının yüzde 25’ini oluşturuyor. 5,434 kilometrekarelik yüz ölçümü göz önünde bulundurulduğunda, oldukça zengin bir bitki türü çeşitliliği bulunan bu güzel şehir, bitki çeşitliliği konusunda Hollanda Krallığı, Polonya Cumhuriyeti, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı gibi ülkeleri geride bırakıyor.

İstanbul’daki Bitki Türleri

İstanbul, dünyanın devasa iklim geçişlerine sahne olduğu zamanlarda bitki türleri için tercih edilen bir göç yolu olarak biliniyor. İklim olanaklarının sağladığı avantajlar neticesinde çok geniş bir bitki türü yelpazesine sahip olan İstanbul’un kimi bitki türlerine Anadolu coğrafyasında ve Balkan Yarımadası’nda rastlamak mümkün oluyor. İstanbul, her ne kadar bitki türü çeşitliliği açısından zengin bir kent olsa da endemik bitki türlerine ev sahipliği yapmak hususunda biraz seçici davranıyor. Hali hazırda örnekleri yalnızca İstanbul’da görüntülenebilen 56 adet endemik bitki türü bulunuyor. Adını İstanbul’un verdiği bitki türü sayısı ise 12. (Bu bitkilerin 10 tanesi uzmanlar tarafından endemik tür sınıfında değerlendiriliyor.)

İstanbul’daki Bitki Türleri: Şehrin hangi kısımlarında yayılış gösteriyor?

İstanbul’daki çiçekli bitki türleri çoğunlukla açık sahalardaki kayalık yamaçlarda yetişiyor. Kayalık yamaçları, ormanların etrafındaki alanlar takip ediyor. Bu kadim şehirde çiçekler üçüncü olarak ise ormanlık alanların iç kısımlarında varlık gösteriyor. Kayda değer bitki yetişme bölgelerinin yedi tanesi İstanbul sınırları içerisinde bulunuyor. Bahse konu olan bu verimli toprakların neredeyse tamamını ise şehrin kuzey beldeleri kucak açıyor. İstanbul florası bakımından değerli mevkiler Kuzey Boğaziçi Havzası, Şile kıyıları, Terkos çevresi, Kilyos, Kasatura kıyıları, Ömerli Havzası ve Batı İstanbul meraları olarak gösteriliyor.

Yok Olma Tehlikesi Bulunan Bitki Türleri

İstanbul’da maalesef uzun zamandan beri süregelen çarpık yapılaşma sebebiyle birçok bitki türünün yaşam sahası daralıyor. Bununla birlikte nadir görülen ve doğada temsilci sayısı çok az olan kimi endemik bitki türlerinin yanlış kentleşme gibi sebeplerden dolayı nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Örneğin, bilim insanları tarafından 2006 yılında keşfedilen ve akabinde botanik literatürüne kaydedilen sultan pelemiri (Cephalaria tuteliana) çiçeği şehrin yalnızca Başakşehir ilçesinin sınırları içerisinde yer alan 11 farklı bölgede yaşamını sürdürüyordu ama yapılan son tespitte bu bölgelerin üçünde artık kendisinin hayatta kalamadığı anlaşılıyor. Söz konusu bitki tohumları, farklı noktalarda tekrar toprak ile buluşturulup yeniden yaşama kazandırılmaya çalışılsa da natürel ortamında yetişmesine izin verilmemesi üzücü bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Yine Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün (Üçüncü Boğaz Köprüsü) inşaatı sürecinde Türk zambağı çiçeğinin doğal yetişme sahalarının bir miktar azaldığı gözleniyor. Geçmiş dönemlerde İstanbul Boğazı çevresinde yoğun biçimde yayılış gösteren kimi orkide türlerinin ise git gide azaldığı kayda geçen durumlar arasında yer alıyor.

İsmini İstanbul’un Verdiği Bitki Türleri

Adını doğrudan İstanbul’dan veya kentin bir bölgesinden alan çeşitli bitki türleri bulunuyor. Bu bitki türleri arasında en çok tanınanları İstanbul kardeleni (Galanthus byzantinus), Riva sığırkuyruğu (Verbascum degenii), İstanbul nazendesi (Lathyrus undulatus), Ümraniye çiğdemi (Crocus pestalozzae), Boğaziçi keteni (Linum tauricum subsp. bosphori) ve Kilyos moru (Jurinea kilaea) şeklinde sıralanıyor.