Vermikülit Toprağının Özellikleri

Tarihte ilk kez 1824 yılında Amerika Birleşik Devletleri sınırı içerisinde yer alan Massachusetts eyaletinin Millbury kasabasında kayıtlara geçirilen vermikülit, ismini Latince ‘’solucanları beslemek’’ anlamına gelen ‘’vermiculare’’ sözcüğünden alıyor. Dünya üzerinde Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu, Güney Afrika Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti ve Brezilya Federal Cumhuriyeti yüksek ticari hacme sahip vermikülit yataklarını bünyesinde barındırırken, memleketimizin önde gelen vermikülit yatakları ise Malatya (Darende, Kuluncak), Sivas (Yıldızeli, Karakoç), Elazığ (Harput) ve Eskişehir’de (Sarıcakaya) bulunuyor.

Mineroloji bilimi kapsamında değerlendirildiğinde esasında yalnız başına birbirinden değişik bir maden grubunun temsilini üstlenen vermikülit, sanayii üretimi bakımından ele alındığında genleşme niteliğine sahip bütün mika takımındaki mineralleri (hidrobiotit, biotit, flogopit) kapsamında ihtiva eden genel bir kavram olarak kullanılıyor.

1950’li yıllara değin salt inşaat alanında, ısı yalıtımı adına dolgu materyali, duvar bloğu ve sıva malzemesi olarak faydalanılan vermikülit, daha sonraki yıllarda üzerine yapılan bilimsel araştırmalar neticesinde ortaya çıkan fiziki ve kimyevi özellikleri sayesinde tarım sahasında da sıkça tercih edilmeye başlanıyor. Vermikülit, toprağın havalandırılmasına yardımcı olurken aynı anda toprağın serbest bıraktığı su ve besin maddelerini de tutuyor. Bu nedenle tohum ekiminde ve çoğaltılmasında vermikülitten çokça faydalanılıyor. Tüm boyuttaki tohumlar doğrudan yüzde yüz vermikülit ekilebiliyor ya da alternatif olarak vermikülit ve tohum ekim kompostunun yarı yarıya karışımı da kullanılabiliyor. Ayrıca imkânlar dahilinde sadece ekim kompostu kullanarak da ekim yapılabiliyor, ekimden sonra ise tohum tepsisi vermikülitle kaplanabiliyor. Tohum tepsisini vermikülitle kaplamak, kompostun nemli kalmasına yardımcı oluyor ve aynı zamanda bitkilerde ölüme neden olan mantar gibi zararlı organizmaların önlenmesi için de destek sağlıyor. Ayrıca vermikülit sera içerisindeki sıcaklık ve nem değişimlerine karşı izolasyon adına da yardımcı görevi görüyor. Vermikülit, suyu hapsetme özelliğine sahip olduğundan, barış zambağı gibi her daim sulanmayı talep eden ev bitkilerinin toprak karışımına eklenmesi uzmanlarca tavsiye ediliyor. Vermikülitin su tutma niteliği yardımıyla bahsi geçen bitkiler rutubete ihtiyaç duyduklarında köklerindeki nem sayesinde yaşama tutunuyorlar. Bununla birlikte, vermikülitin kuruması uzun zaman aldığından bitkilerin sulanma sıklığı da azalıyor ve su tasarrufuna imkân tanınıyor.

İçine döküldüğü saksıdaki kompostun havalanmasına da yardım eden vermikülit, toprağın sıkışmasını ve kabuklanmasını da engelliyor. Salon bitkilerinin büyütülmesinde kullanılacak toprağın karışımında yarı yarıya vermikülit ve saksı toprağı kullanılması, verimli bir sonuç almak adına uzmanlarca öneriliyor. Kullanım şekli ve amaçları açısından perlite de benzetilen vermikülit, esasında bitkilere sağladığı faydaların repertuvarının geniş olması bakımından farklılık gösteriyor. Polistiren granülleri andıran yapılarıyla bilinen ve bir volkanik kayaç türü olan perlit, görece yeterli oranda sulama suyunun konumlandığı saksı içerisinde hapsedilmesine katkıda bulunsa bile, bitki severler tarafından her şeyden önce toprağın havalandırılması için kullanılıyor. Sukulent ve kaktüs cinsleri gibi iyi bir drenaj rutinine gereksinim duyan bitki türlerinin yetiştirilmesi için biçilmiş bir kaftan durumunda olan perlit, yeni ekilen fideler adına da havadar bir toprak düzeni inşa etmek için iyi bir seçenek olarak gösteriliyor. Sulama suyunu ve bitki besin maddelerini bırakmamak hususunda bir karşılaştırma yapıldığında vermikülit, perlite nazaran çok daha etkili bir toprak destek ürünü olarak değerlendiriliyor. Perlit, fazla su istemeyen bitkilerin büyütülme sürecinde kendine yer bulurken, vermikülit yüksek oranda nemli ortamlardan haz duyan bitkilerin bakımında büyük rol oynuyor. Bir başka yöntem olarak ise her iki ürünü aynı anda kullanmak da mümkün oluyor. Bilhassa yeni gonca ekimi esnasında toprağı az miktarda perlit ile karıştırmak, kök kısımlara bolca oksijen gitmesine hizmet ediyor, üst kısmın vermikülit ile kapatılması ise nemin kaçmasını engelliyor.